Rezerwat przyrody „Żubrowisko” w Jankowicach, niedaleko Pszczyny, utworzony został w 1996 r. Jest rezerwatem częściowym, zajmującym powierzchnię 744,61 ha. Jego celem jest ochrona populacji żubra, naszego największego ssaka i swoistego symbolu naszej fauny. Na terenie rezerwatu znajduje się stado około 40 osobników. Obiekt jest ogrodzony i - z uwagi na względy przede wszystkim sanitarne - nie jest udostępniany do zwiedzania.
Zagroda Żubrów w Jankowicach, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Głównym walorem przyrodniczym jest sama zagroda pokazowa żubrów w Jankowicach należąca do Ośrodka Hodowli Żubrów i Edukacji Leśnej w Nadleśnictwie Kobiór. Ośrodek ten utworzono w 2006 roku (pod nazwą Ośrodek Edukacyjny „Pszczyńskie Żubry”) na powierzchni 16 ha. Jego najważniejszą częścią jest właśnie zagroda hodowlana dla żubrów linii pszczyńskiej, obejmująca łąkę i stary drzewostan bukowo-sosnowy. Wokół zagrody przebiega ścieżka dydaktyczna, która umożliwia obserwowanie żubrów w naturalnym dla nich środowisku. Na ścieżce umieszczono liczne tablice przedstawiające zagadnienia związane z ochroną przyrody, ekologią lasu i gospodarką leśną. Ponadto na terenie ośrodka znajduje się budynek dydaktyczny, mieszczący salę konferencyjną i bibliotekę, a także wiata widokowa, z której można oglądać łąkę i stanowiska karmowe żubrów.
Pszczyńska hodowla żubrów jest najstarszą na świecie. W 1865 roku 4 żubry z Białowieży sprowadzono do Lasów Murckowskich, by już w następnym roku wypuścić je w Puszczy Pszczyńskiej. Była to hodowla półwolna z niekontrolowaną reprodukcją i zimowym dokarmianiem, a żubry penetrowały ponad 11 000 ha lasów pomiędzy Jankowicami i Cielmicami. Kiedy w 1919 roku żubry żyjące na wolości wyginęły, para pszczyńskich żubrów odegrała kluczową rolę w restytucji tego gatunku i uratowaniu go przed całkowitym wymarciem. Od zakończenia II wojny światowej żubry w Jakowicach hodowane są w systemie zamkniętym, według określonego planu genetyczno-hodowlanego i dokarmiane są przez cały rok. W 1996 roku w celu ochrony populacji żubra europejskiego, utworzono na tym terenie rezerwat przyrody „Żubrowisko”, liczący 742,56 ha powierzchni, w całości ogrodzony. Zagroda pokazowa żubrów zajmuje centralne miejsce w rezerwacie, który nie jest dostępny dla turystów. Żubry żyjące obecnie na terenie rezerwatu należą zarówno do linii pszczyńskiej, jak i do linii białowieskiej.
Na większości terenu rezerwatu występują leśne zbiorowiska borowe – głównie wilgotny bór trzcinnikowy. Roślinność nieleśna, zajmująca zaledwie 17 ha, to przede wszystkim użytkowane gospodarczo wilgotne łąki rajgrasowe. Warte odnotowania są także tutejsze zbiorowiska bagienne i torfowiskowe, stanowiska kilku gatunków roślin chronionych i regionalnie zagrożonych oraz liczne drzewa o wymiarach pomnikowych.
Zagroda Żubrów w Jankowicach, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Rezerwat jest ogrodzony i nie jest udostępniany zwiedzającym. Jest to spowodowane przede wszystkim względami weterynaryjnymi. Współczesna populacja żubra, odrodzona z niewielu osobników jest „słaba” pod względem genetycznym, co wiąże się z łatwą zapadalnością na choroby. Równocześnie, wobec rosnącego zainteresowania obiektem, utworzono na skraju rezerwatu Ośrodek Edukacji Ekologicznej „Pszczyńskie Żubry”. Wytyczono także ścieżkę dydaktyczną, która stwarza okazję do obserwowania tych pięknych zwierząt bez ich niepokojenia. Pozwala ona także zapoznać się z zagadnieniami dotyczącymi biologii żubra oraz historią odrodzenia gatunku.
Zagroda Żubrów w Jankowicach, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Zagroda Żubrów w Jankowicach, fot. Nadleśnictwo Kobiór
Rezerwat „Żubrowisko” jest udostępniony turystycznie, ale zwiedzanie jest dozwolone wyłącznie oznakowanym szlakiem ruchu pieszego.