slaskie.travel
Tekst i zdjecia: Radosław Szczepanek
Myśląc o pięknych krajobrazach, wielu z nas ma skojarzenia z górami, lasami i wodą. W wielu środowiskach słyszy się, że najpiękniejsze krajobrazy to właśnie połączenie wody, gór i lasów. W Beskidach to połączenie jest na każdym kroku. Woda w Beskidach to potoki, rzeki oraz jeziora. Stworzone przez człowieka sztuczne zbiorniki wodne w Beskidach to doskonałe miejsca do podziwiania wspaniałych górskich krajobrazów.
Liczba jezior w Beskidach jest naprawdę pokaźna. Tylko w obrębie czterech Beskidów (Śląski, Żywiecki, Mały i Makowski) posiadamy 6 jezior. Są to: Jezioro Czerniańskie, Jezioro Wielka Łąka, Jezioro Żywieckie, Jezioro Międzybrodzkie, Jezioro Czanieckie oraz Jezioro Mucharskie. Dodatkowo, Beskidy bardzo malowniczo prezentują się znad brzegów Jeziora Goczałkowickiego. Sztuczne jeziora w Beskidach są w Polsce, ale kilka jeziora znajdziemy także po czeskiej i słowackiej stronie Beskidów. Poszukiwacze malowniczych krajobrazów łączących wodę, lasy i góry zdecydowanie nie będą się nudzić w Beskidach!
Możliwości rekreacji na beskidzkich jeziorach jest bardzo dużo. Tym razem zapraszamy na rejsy statkiem po jeziorze w górach, czyli na atrakcję turystyczną dla każdego. Na dwóch beskidzkich akwenach od wiosny do jesieni organizowane są regularne widokowe rejsy turystyczne. Mowa o Jeziorze Żywieckim oraz Jeziorze Mucharskim.
Znajduje się na terenie Kotliny Żywieckiej, u dawnego wlotu rzeki Soły do Beskidu Małego. Administracyjnie, zbiornik leży w powiecie żywieckim na terenie Gminy Czernichów, Gminy Łodygowice oraz miasta Żywiec. Turystycznie zatem, Jezioro Żywieckie jest głównie kojarzone z górskimi wycieczkami w Beskid Mały oraz wycieczkami samochodowymi na Żywiecczyznę. Stanowi to doskonałą bazę do wycieczek w góry dla każdego.
Lokalizacja Jeziora Żywieckiego sprawia, że można tutaj przyjechać w ramach jednodniowej wycieczki ze Śląska, Zagłębia i Małopolski. Jezioro Żywieckie wraz z pobliską Górą Żar i obszarami miejskimi Żywca stanowi również atrakcyjny pomysł na wycieczkę dla przebywających na dłuższym wypoczynku w Beskidach czy to na Żywiecczyźnie, czy to na Śląsku Cieszyńskim.
Powstanie Jeziora Żywieckiego było możliwe dzięki wybudowaniu Zapory Wodnej Tresna w latach 1960-66. Spiętrzone w en sposób wody rzeki Soły spowodowały zalanie kilku miejscowości, m.in. Starego Żywca, Tresnej, Zadziela i Zarzecza. Podstawowa funkcja Jeziora Żywieckiego to ochrona przeciwpowodziowa (funkcja retencyjna). Dopiero w dalszej kolejności jest funkcja energetyczna i rekreacyjna.
Gdy mówi się o sztucznych zbiornikach wodnych, wielokrotnie pojawia się ciekawość o dane techniczne. W przypadku Jeziora Żywieckiego, średnia powierzchnia lustra wody wynosi ok. 10 km², a średnia głębokość wynosi ok. 8,6 m (przy czym najgłębszy punkt to blisko 27 m). W zależności od stanu zapełnienia zbiornika, wysokość lustra wody waha się od ok. 321 m n.p.m. do ok. 344 m n.p.m. Zapora Tresna spiętrzająca wody Jeziora Żywieckiego jest długa na 310 m, wysoka na 39 m i pełni funkcje energetyczne. Zlokalizowana w niej Elektrownia Wodna Tresna posiada moc 21 MW i jest częścią Zespołu Elektrowni Wodnych Porąbka-Żar.
Od 2008 roku, po Jeziorze Żywieckim pływa statek wycieczkowy oferując blisko godzinny rejs widokowy po Jeziorze Żywieckim. Zdecydowanie jest to wielka atrakcja turystyczna regionu, ponieważ nie tylko pozwala bezpiecznie wypocząć na tafli jeziora, ale także dostarcza nam widoków na góry z perspektywy niedostępnej w inny sposób.
Rejsy statkiem po Jeziorze Żywieckim zaczynają się w Tresnej, bezpośrednio w sąsiedztwie zapory. Są tutaj dogodne parkingi, a i bez problemu dotrzemy komunikacją publiczną (m.in. autobusami MZK Żywiec). Statek odpływa o pełnych godzinach od wiosny do jesieni. W oczekiwaniu na rejs, warto zrobić sobie spacer koroną Zapory Tresna do punktu widokowego na górę Żar albo urokliwą ścieżką spacerową z ławeczkami na prawym brzegu Jeziora Żywieckiego. Z praktycznych informacji, warty odnotowania jest fakt, że na statku działa bufet serwujący przekąski i napoje (m.in. lody, ciastka, serki góralskie z grilla, kawa, herbata), a także na statku jest toaleta.
Trasa rejsu wiedzie na sam środek Jeziora Żywieckiego. To z tego miejsca są najbardziej nietypowe widoki górskie, ponieważ efekt perspektywy zupełnie inaczej prezentuje nam górskie szczyty z tafli wody niż z nabrzeża. Będąc na środku Jeziora Żywieckiego, mamy dookólną panoramę gór Beskidu Śląskiego na zachodzie, Beskidu Małego na północy, Beskidu Makowskiego na wschodzie oraz Beskidu Żywieckiego na południu. Ewidentnie, w tej panoramie w oczy rzuca się Skrzyczne (1257 m n.p.m.) - najwyższy szczyt Beskidu Śląskiego, Babia Góra (1725 m n.p.m.) - najwyższy szczyt polskich Beskidów oraz Pasmo Pilska (1557 m n.p.m.) - najwyższa grupa górska województwa śląskiego.
W trakcie rejsu statkiem po Jeziorze Żywieckim mamy możliwość wysłuchania nagrania z dużą ilością informacji krajoznawczych o regionie przeplatanych skoczną góralską muzyką. Przekazywane informacje dotyczą historii miejscowości znajdujących się pod wodami Jeziora Żywieckiego. Jest także spora dawka wiedzy na temat samego zbiornika oraz miejscowości obecnie znajdujących się wokół Jeziora Żywieckiego. Nagranie jest zsynchronizowane z trasą rejsu, więc górska panorama również jest opisana.
Rejs kończy się w miejscu rozpoczęcia. Jeżeli mamy ochotę, możemy zrobić sobie wycieczkę objazdową wokół Jeziora Żywieckiego i odwiedzić przy okazji miejsca wspomniane w nagraniu. Atrakcji wokół Jeziora Żywieckiego jest wiele. Zdecydowanie warto jednak odwiedzić górę Żar, na którą można wjechać koleją linowo-terenową. Warto także pospacerować po urokliwej starówce Żywca, odwiedzić Park w Żywcu wraz z zabytkowym Starym Zamkiem. Rodziny z dziećmi dodatkowo powinny odwiedzić Mini Zoo znajdujące się w żywieckim parku. Na terenie miasta jest także Muzeum Arcyksiążęcego Browaru w Żywcu znajdujące się na Szlaku Zabytków Techniki województwa śląskiego.
W niedalekiej odległości od brzegów Jeziora Żywieckiego jest również urokliwe centrum Łodygowic, a w nich dwór wraz z kameralnym parkiem oraz drewniany kościół św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza. Będąc w tych okolicach można także zwiedzić Żywiecki Park Etnograficzny w Ślemieniu, drewniany kościół św. Andrzeja w Gilowicach (również na Szlaku Architektury Drewnianej), a także Sanktuarium Matki Bożej Rychwałdzkiej.
Znajduje się w dolinie rzeki Skawy na pograniczu Beskidu Małego z Beskidem Makowskim oraz Pogórzem Wielickim. Administracyjnie, Jezioro Mucharskie leży w powiatach suskim i wadowickim na terenie Gmin Mucharz, Stryszów i Zembrzyce. Z turystycznego punktu widzenia, Jezioro Mucharskie jest głównie kojarzone z górskimi wycieczkami w w okolicy Leskowca (922 m n.p.m.) w Beskidzie Małym, a także z wycieczkami samochodowymi po tzw. Podbabiogórzu. Zwłaszcza w okolicy Suchej Beskidzkiej oraz Wadowic. Można zatem stwierdzić, że Jezioro Mucharskie stanowi atrakcję i ważny punkt podczas wycieczek po północno-wschodniej granicy Euroregionu Beskidy.
Położenie Jeziora Mucharskiego stwarza dogodne warunki do organizacji wycieczek jednodniowych dla mieszkańców Krakowa, ale także Zagłębia Dąbrowskiego i Górnego Śląska. Połączenie Jeziora Mucharskiego z odwiedzinami Suchej Beskidzkiej to doskonała propozycja na wycieczkę dla przebywających na dłuższym pobycie na terenie Gminy Stryszawa oraz Zawoja, u stóp Babiej Góry. Jezioro Mucharskie jest w sąsiedztwie dawnej Żywiecczyzny oraz Ziemi Oświęcimskiej, co dodatkowo poszerza atrakcyjny turystycznie obszar.
Jezioro Mucharskie powstało ze spiętrzenia wód rzeki Skawy zaporą w miejscowości Świnna-Poręba. Jest to jedna z najmłodszych zapór wodnych w Polsce, a zarazem jedna z najdłużej realizowanych inwestycji hydrotechnicznych w naszym kraju, ponieważ powstawała w latach 1986-2019, czyli przez blisko 33 lata.
Zalane zostały części obecnie istniejących miejscowości, co spowodowało, że sporo zabudowań nad brzegami Jeziora Mucharskiego stanowią domostwa osób przesiedlonych z terenów zalanych. Miejscowościami najbardziej zmodyfikowanymi w ten sposób są Skawce oraz Świnna Poręba. Na przestrzeni 30 lat skrupulatnie z powierzchni ziemi znikały obiekty mieszkalne oraz zabytki, o czym dzisiaj możemy się przekonać odwiedzając Muzeum Miejskie na Zamku w Suchej Beskidzkiej.
Podstawowa funkcja Jeziora Mucharskiego to ochrona przeciwpowodziowa, podobnie jak w przypadku Jeziora Żywieckiego. Wynika to z faktu, iż źródłowe obszary rzek w Beskidzie Żywieckim oraz zlewnia obu zbiorników pokrywają się z obszarem intensywnych deszczy. Rzeki Soła i Skawa uchodzą za jedne z najbardziej kapryśnych w Polsce (czyli z największą różnicą przepływów między okresem suszy a powodzi), co regularnie skutkuje zagrożeniem powodziowym na terenach w dolinie Górnej Wisły. Oprócz funkcji przeciwpowodziowej, Jezioro Mucharskie stanowi także ważny obszar hodowli ryb (przy zaporze działa specjalne gospodarstwo rybackie), a także spełnia funkcję energetyczną (na zaporze działa elektrownia wodna o mocy 4 MW).
Dane techniczne Jeziora Mucharskiego oraz Zapory Wodnej w Świnnej Porębie robią wrażenie. Średnia powierzchnia lustra wody wynosi ok. 10,5 km², a średnia głębokość wynosi kilkanaście metrów (zbiornik jest „świeży”, niezamulony, więc najgłębszy punkt to znacznie ponad 30 m). W zależności od stanu zapełnienia zbiornika, wysokość lustra wody waha się od ok. 305 m n.p.m. do ok. 312 m n.p.m. Zapora Świnna Poręba spiętrzająca wody Jeziora Mucharskiego jest długa na 640 m, wysoka na 50 m.
Od kwietnia 2020 roku po wodach Jeziora Mucharskiego pływa duży statek wycieczkowy oferujący widokowe rejsy trwające około 45 minut. Rejs statkiem po Jeziorze Mucharskim bardzo szybko stał się obowiązkową atrakcją turystyczną okolic. Prawdopodobnie jest to pierwsza poważna atrakcja turystyczna nowego jeziora.
Rejsy statkiem po Jeziorze Mucharskim zaczynają się w Jaszczurowej, w sąsiedztwie drogi krajowej nr 28. Mimo bliskości ruchliwej drogi, miejsce jest urokliwe i nadzwyczaj spokojne. W sąsiedztwie zatoki jest wygodny parking. Łatwo tutaj także dojechać komunikacją publiczną korzystając z pobliskiego przystanku autobusowego Jaszczurowa Jamnik, na którym zatrzymują się busy i autobusy kursujące z Suchej Beskidzkiej do Wadowic. Statek odpływa o pełnych godzinach od wiosny do jesieni. Oczekiwanie na rejs może umilić krótki spacer wzdłuż doliny potoku Bystrz. Na statku działa bufet serwujący przekąski i napoje, a także na statku jest toaleta.
Trasa rejsu wiedzie przez najszerszą część Jeziora Mucharskiego oraz wokół tzw. Ptasich Wysp. Widoki są niezaprzeczalnym atutem rejsu, ponieważ podziwiać możemy zalesione stoki Jaroszowickiej Góry oraz wschodnie stoki Pasma Leskowca w Beskidzie Małym. Niezwykle malowniczo prezentuje się miejscowość Mucharz na wzgórzu Prejsówka nad taflą jeziora. Dużą wartością w trakcie rejsu jest nagranie przekazujące informacje o regionie, krajobrazach, ale przede wszystkim – zatopionych miejscowościach i zabudowaniach. Dowiemy się z niego m.in. jakie związki z doliną Skawy mieli żywieccy Habsburgowie i rodzina Wielopolskich, a także jak na tych terenach przebiegała Konfederacja Barska.
Rejs kończy się w miejscu rozpoczęcia. Jezioro Mucharskie otoczone jest wieloma ciekawymi szlakami oraz interesującymi atrakcjami. Dla przykładu, w sąsiedztwie zatoki jest zielony szlak do Schroniska PTTK na Leskowcu. Natomiast jeżeli interesuje nas wycieczka objazdowa, możemy połączyć rejs statkiem po Jeziorze Mucharskim z odwiedzinami w dwóch miastach powiatu suskiego. Warto odwiedzić Zamek w Suchej Beskidzkiej zwany Małym Wawelem, gdzie jedna z muzealnych ekspozycji mówi o Jeziorze Mucharskim, jego dziedzictwie oraz walorach przyrodniczych. Miło również pospacerować po przyzamkowym parku, odwiedzić zabytkową drewnianą Karczmę Rzym na rynku, a także zabytkowy kompleks parafialny wraz z kościołem pw. Narodzenia NMP. Drugim miastem nad Skawą wartym odwiedzenia w tym kontekście, jest Maków Podhalański, gdzie zachowała się zabudowa charakterystyczna na galicyjskich miasteczek. Nad rynkiem góruje Sanktuarium Matki Bożej Opiekunki i Królowej Rodzin.
Oba opisane przez nas rejsy odbywają się regularnie, są dostępne dla każdego, a pływające jednostki przyjmują zarówno osoby indywidualne, jak i grupy zorganizowane. Jako ciekawostkę podamy, że po słowackiej stronie Beskidów, również organizowane są widokowe rejsy statkiem turystycznym po Jeziorze Orawskim. Rejsy zaczynają się w zaprzyjaźnionym mieście Namestovo.
Elementem wspólnym wspomnianych jezior jest fakt, że są to sztuczne zbiorniki na ważnych rzekach w Beskidach. Charakter krajobrazu oraz turystyki w regionie dla każdego z tych jezior jest inny. Jeżeli zatem nie musimy wybierać – skorzystajmy z rejsów i miło spędźmy czas w Beskidach. :)
Wspaniała atmosfera rejsów statkiem po beskidzkich jeziorach to połączenie miejsca, czasu i atrakcji. Przy słonecznej pogodzie, pięknie prezentują się żaglówki pływające niedaleko statku. Przy wietrznej pogodzie możemy się schować i zza szyb podziwiać widoki oraz fale. Właśnie: fale. Nie jest to pierwsze skojarzenie z górami, a widok na Beskidy w połączeniu z falami na jeziorze jest po prostu obłędny. Przy deszczowej pogodzie, atmosfera rejsu jest jeszcze inna. Wtedy jest wielu wędkarzy na łódkach, a ryby jakby chętniej skakały przy statku. Widok skaczących szczupaków jest wtedy bezcenny.
Jezioro Mucharskie. Fot. Radosław Szczepanek
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Artykuł realizowany jest w ramach mikroprojektu pn. ”Transgraniczna marka turystyczna Beskidy”
dofinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Programu Interreg V-A Republika Czeska – Polska.
Stowarzyszenie "Region i Beskidy"
ul. Widok 18/1-3
43-300 Bielsko-Biała
tel. (33) 488 89 20
biuro@euroregion-beskidy.pl
Stowarzyszenie Rozwoju i Współpracy Regionalnej "Olza"
ul. Rynek 18
43-400 Cieszyn
tel. (33) 857 87 20
biuro@olza.pl
Portal powstał w ramach projektu
Mobilne Śląskie
Darmowa aplikacja SLASKIE.travel dostępna na platformach 
