Wycieczka od Doliny Wapienicy do Kamieniołomu w Kozach

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Dolina Wapienicy w Bielsku-Białej

Dolina Wapienicy to interesujący przyrodniczo obszar należący do Beskidu Śląskiego, znajdujący się w bezpośredniej bliskości Bielska-Białej (formalnie w granicach administracyjnych miasta). Znajduje się tu, utworzony w 1990 r., zespół przyrodniczo-krajobrazowy o powierzchni 1510 ha. Dolinę otaczają malownicze, beskidzkie grzbiety opadające ku dolinie lesistymi zboczami. Teren stanowi popularny cel spacerów mieszkańców Bielska. Przebiega tędy kilka szlaków turystycznych.

Dolina Wapienicy, fot. www.slaskie.travel T. Renk

O DOLINIE WAPIENICY

Dolina potoku Wapienica leży na peryferiach Bielska-Białej, pośród lesistych wzniesień należących do Pasma Klimczoka i Szyndzielni w Beskidzie Śląskim. Dolinę otaczają szczyty osiągające przeważnie ok. 600-1000 m. n.p.m. Między innymi Dębowiec, Szyndzielnia, Klimczok, Trzy Kopce, Błatnia, Przykra. O wyjątkowym charakterze terenu świadczy przede wszystkim fakt, iż znajduje się on w obszarze dużego ośrodka miejskiego. Dolina Wapienicy zwana jest także Doliną Luizy, gdyż osobą, która dostrzegła walory tego miejsca, była Luiza Sułkowska, żona księcia Jana Sułkowskiego, przyjeżdżająca tu na spacery w epoce romantyzmu. Od tych czasów obszar doliny zyskiwał na popularności, a nieopodal zaczęły niebawem wyrastać letniskowe wille. W latach międzywojennych powstało tu sztuczne jezioro o nazwie Wielka Łąka. W 1990 powstał zespół przyrodniczo-krajobrazowy, który kilka lat później znalazł się w składzie parku krajobrazowego, obejmującego obszar Beskidu Śląskiego.

PRZYRODA W DOLINIE

Dolina Wapienicy jest jednym z najcenniejszych obszarów Beskidu Śląskiego. Największą wartością Doliny jest duże zróżnicowanie zbiorowisk leśnych, charakterystycznych dla Beskidu Śląskiego.

Dolinę porastają zbiorowiska leśne, z których największą powierzchnię zajmuje żyzna buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum, w mniejszym stopniu kwaśna buczyna górska Luzulo luzuloidis-Fagetum. W najniższych partiach doliny występuje podgórski łęg jesionowy Carici remotae-Fraxinetum. Flora liczy ponad 400 gatunków roślin, z czego wiele jest objętych ochroną częściową lub całkowitą jak np. , lilia złotogłów Lilium martagon, podkolan zielonawy Platanthera chlorantha, parzydło leśne Aruncus sylvestris, śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis, podrzeń żebrowiec Blechnum spicant, wroniec widlasty Huperzia selago czy centuria pospolita Centaurium erythraea.

Dolina Wapienicy, fot. www.slaskie.travel T. Renk

Bardzo bogata jest również fauna doliny. Zaobserwowano tu kilkadziesiąt gatunków ptaków, z których do najciekawszych należą gatunki górskie takie jak drozd obrożny Turdus torquatus, orzechówka zwyczajna Nucifraga caryocatactes, siwerniak Anthus spinoletta, głuszec Tetrao urogallus, pluszcz Cinclus cinclus, pliszka górska Motacilla cinerea czy dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus. Spośród ssaków, poza typowymi gatunkami leśnymi, w dolinie pojawiają się czasami niedźwiedzie Ursus arctos, wilki Canis lupus czy rysie Lynx lynx.

Na rzece Wapienica i potoku Barbara w latach 1929-1932 utworzono zaporę im. Ignacego Mościckiego. Dzięki spiętrzeniu wody powyżej zapory powstał zbiornik – Jezioro Wielka Łąka, stanowiący zbiornik wody pitnej. Z uwagi na charakter zbiornika, jego brzegi oraz zapora są niedostępne do zwiedzania, aczkolwiek w jego sąsiedztwie znajduje się kawiarnia, skąd można podziwiać okolicę.

Zapora im. Ignacego Mościckiego, Dolina Wapienicy, fot. www.slaskie.travel T. Renk

W 1990 roku obszar ten objęty został ochroną w postaci zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Na stokach Wysokiego, opadających ku Dolinie utworzono w 2003 roku rezerwat przyrody Jaworzyna, w celu ochrony zarówno kwaśnej buczyny górskiej, żyznej buczyny karpackiej oraz jaworzyny z miesiącznicą trwałą Lunario-Aceretum.

Rowerzyści w Dolinie Wapienicy, fot. www.slaskie.travel T. Renk

Trasa spacerowa Doliną Wapienicy

Trasa spacerowa Doliną Wapienicy. W dolinie potoku Wapienica znajdują się dobrze zachowane, naturalne zbiorowiska leśne i bogata fauna ptaków.

więcej >>

Kamieniołom w Kozach

Kamieniołom zlokalizowany jest na wysokości 600 m n.p.m. w Kozach Górnych, na północnym stoku Hrobaczej Łąki (828 m n.p.m.) w Beskidzie Małym, w granicach Parku Krajobrazowego Beskidu Małego, a także na granicy obszaru Natura 2000 Beskid Mały. Powstał on w latach 1910-1912, kiedy zaczęto tu produkować kruszywo dla celów transportu kolejowego i drogowego w ilości około 100 tys. ton/rok. Wyrobisko zostało wyłączone z użytkowania w latach 90. XX wieku.

Nieczynny obecnie kamieniołom zaskakuje zarówno wielkością odsłonięć skalnych, bogactwem flory i fauny oraz niewielkim, urokliwym stawem. Z obiektu rozciąga się piękna panorama na leżące u stóp Beskidu Małego Pogórze Śląskie oraz Dolinę Górnej Wisły, a na dalszym planie, przy dobrej widoczności, na Wyżynę Śląską, czeskie Jeseniki na zachodzie oraz obszar krakowski od strony wschodniej.

Budowa kamieniołomu

W kamieniołomie odsłania się seria piaskowców i łupków (tzw. warstwy lgockie), szeroko rozpowszechniona we fliszu tej części Karpat. Osady te budują stromą część progu Beskidu Małego, który wznosi się nad Pogórzem Cieszyńskim. Wiek osadów określono na około 100 mln lat (piętro kredy – alb). Uformowały się one w środowisku morskim, na skutek powstawania osuwisk oraz działania tzw. prądów zawiesinowych (turbidytowych). Ich cechy są wyraźne, m.in. dzięki zmianom barwy skały wywołanym procesami wietrzenia, i możliwe do prześledzenia na długim dystansie. Można obserwować tu wiele typów warstwowań tworzących często pełne człony tzw. sekwencji Boumy – jest to struktura we fliszu, specyficzne następstwo pionowe typów uziarnienia, warstwowania i rodzajów osadu w obrębie turbidytu — osadu złożonego przez prąd zawiesinowy. Nazwa pochodzi od nazwiska Arnolda Boumy, który wprowadził ten termin opisując po raz pierwszy tego typu osady.

Fot. Gmina Kozy, www.kozy.pl

Kamieniołom w Kozach znajduje się w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski (CRGP), który zawiera informacje o najcenniejszych obiektach przyrody nieożywionej w Polsce, tzw. geostanowiskach.

W pobliżu (około 300 m) przez Hrobaczą Łąkę przebiegają szlaki turystyczne: Mały Szlak Beskidzki (czerwony) i Szlak Papieski (żółty).

Trasa spacerowa po Kamieniołomie w Kozach

Trasa zaczyna się w miejscowości Kozy i wiedzie do Kamieniołomu.

więcej >>